Η Ρωμανία κι αν πέρασεν, ανθεί και φέρει κι άλλο…
Που σημαίνει Η Ρωμανία κι αν χάθηκε θα ανθήσει και θα ξαναγεννηθεί. Δεν καίγομαι από κίβδηλα όνειρα για χαμένες πατρίδες. Όμως είναι αλήθεια αυτή η πρόταση… Ο Ποντιακός Ελληνισμός έφυγε από τον Εύξεινο Πόντο και διασκορπίστηκε σε Ελλάδα και Ρωσσία και εκεί άνθισε πάλι και τελικά ξαναγεννήθηκε.
Στα πανηγύρια σε όλη την Ελλάδα, στην Ποντιακή που ακόμα μιλιέται, στους χορευτές, στους λυράρηδες.
Στα Γυναικοκάστρια, το πανηγύρι στο χωριό μου, άκουσα μικρή κεμεντζέ (δηλαδή ποντιακή λύρα) από έναν λυράρη μόλις στα 22 του.
Στους γάμους που πάμε στο χωριό χορεύουμε Τικ και Κότσαρι ενώ οι πιο έμπειροι καταφέρνουν τον Πυρρίχιο (χορό που ο Σαμουηλίδης ονομάζει πιο σωστά πιτσάκ – οϊν ή μαχαίρα).
Φτιάχνουμε ποντιακά φαγητά σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Κιλκίς και Λονδίνο και παίρνουμε τηλέφωνο. “Έλα μάνα έφτιαξα Πισία”.
Τέλος διαβάζουμε και μιλάμε και προσπαθούμε για να μείνει αυτό το μικρό – αλλά τόσο μεγάλο – κομμάτι της ταυτότητας μας ζωντανό, καθημερινό, σημαντικό.
Και θα μου συγχωρέσετε μία μικρή συγκίνηση καθώς αντιγράφω το αγαπημένο τραγούδι της μαμάς Δέσποινας – και δικό μου και παρακάτω ένα ποίημα που έπεσε στην αντίληψη της μαμάς Δέσποινας τελευταία. Με πήρε τηλέφωνο και μου το διάβασε… Και τα δάκρυα μας εκείνη τη μέρα ήταν τρυφερά και αληθινά, σε μνήμη προγόνων που χάθηκαν. Και θα μου επιτρέψετε να μη τα μεταφράσω. Τα Ποντιακά είναι Ελληνικά.
Εκάεν και το Τσάμπασι
παραδοσιακό
Έκαεν και το Τσάμπασι
και ’πέμναν τα τουβάρεα, γιάρ, γιάρ, αμάν
Καιν ερούξαν σο γουρτάρεμαν
Τ’ ορτούς τα παλικάρεα, γιάρ, γιάρ, αμάν
Βάι εκάεν και μανίεν
τ’ όρτους το παρχάρ
καιν εκεί τιδέν κι επέμνεν
μαναχόν σταχτάρ
Τρανόν κακόν σο Τσάμπασιν
σπίτεα κι θ’ απομένε, γιάρ, γιάρ, αμάν
Μικροί, τρανοί, φτωχοί σεγκοίν
όλ’ κάθουνταν και κλέγνε, γιάρ, γιάρ, αμάν
Βάι εκάεν και μανίεν…
Κλαίν τη Θεού τα πούλοπα
Κλαίν τα πεγαδομάτεα, γιάρ, γιάρ, αμάν
Κλαίει το τσαμπλούκ, το γαρακιόλ
Κλαιν τ’ έμορφα τ’ ελάτεα, γιάρ, γιάρ, αμάν
Βάι εκάεν και μανίεν…
——————————–
ΠΟΝΤΟΣ έν άστρον φωτεινόν
Του Γιώργου Σαρακενίδη
[κι αν δεν έχετε ακούσει ποτέ Ποντιακά το διαβάζω εδώ]
Πόντος! Εν άστρον φωτεινόν σ’ Ελλενικούς αιώνας.
Αργοναυτών το όρωμαν και τη Ακρίτα κάστρον.
Νύφε ακριβοθώρετος τη Πόντου τη Ευξείνου,
Πυκνέσα δύσσα σα ραςά μάραντα φορτωμένα.
Πόντος! Αγέρας παρχαρί, θύμηρου μυρωδία,
Τη λύρας γλυκολάλεμαν, νερόπα πάντα κρύα.
Πόντος! Η πρώτεσα χαρά μ’,το υστερνόν μ’ ο πόνος.
Αροθυμώ και τραγωδώ, αροθυμώ και κλαίω.
Κι έρθενε χρόνια δίσεκτα, καταραμένα χρόνια
Ο ουρανόν ελίβωσεν, σην γην ποτάμ’ το (γ)αίμαν.
Κ’ εσκώθεν θρήνος θάνατος, πέρα περού σον Πόντον.
Ξαν κρούγ’νε οι Αγαρηνοί και καίγ’νε και ρημάζ’νε,
Ο βίον χάται γενεών, ο κόσμον ξεριζούται
Κι ένας λαός πορεύκεται σ’ Αδάμ την εξορίαν.
Αποτελειώνε σον γιαλόν το έργον των Αγαρηνών οι Φραγκολεβαντίνοι
Και κ’ εγροικάς ο άκλερον ποίος τεσόν έν’ ο εχθρόν και ποίος έν’ ο φίλον.
Και σην Ελλάδαν έρθαμε ρίζα ‘μουν προαιώνιον
ΠΑΤΡΙΔΑ τη ΠΑΤΡΙΔΑΣ
Και ξαν πουλί μ’ ασ’ήν αρχήν χτίζομεν το γεφύριν.
Σα μαύρα τα χαλάσματα άθα και μανουσάκια.
Την γήν κατατρυπαίνομεν μ’ αλέτριν και χορόν,
Τον ήλιον ξαν σα χέρα ‘μουν αγαπεμέν κρατούμεν
Και μ’ έναν στόμαν, μ’ έναν ψήν και νούν βροντολαλούμεν
ΠΟΝΤΟΣ! ‘εν’ άστρον φωτεινόν
Ο ψε, σήμερον και πάντα.
—-
Το Ποντιακό Πανοϋρ γίνεται κάθε Παρασκευή – Σάββατο – Κυριακή του Θωμά, μετά την Ανάσταση στα Σούρμενα, την περιοχή πάνω από τον Άλιμο . Δηλαδή τη Θωμά σ’σα Σούρμενα.
Τα Γυναικοκάστρια γίνονται κάθε πρώτη Παρασκευή – Σάββατο – Κυριακή του Αυγούστου στο Παλαιό Γυναικόκαστρο του Κιλκίς.
Το καλύτερο βιβλίο που έχω βρει μέχρι τώρα είναι η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΠΟΝΤΙΑΚΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ, από τον Χρήστο Σαμουηλίδη
—
Γράφουν επίσης:
Στα ελληνικά blogs: Painless Journals – Θοδωρής Γούτας
Στις ελληνικές εφημερίδες: Το Έθνος (τόσες φυλλάδες μόνο μία το θυμήθηκε; Φαίνεται ότι οι γενοκτονίες ξεχνιούνται όταν υπάρχει κλίμα “συμφιλίωσης” και όταν η ιστορική μνήμη λέγεται εθνικισμός) (Αν βρείτε κάτι άλλο στείλτε μου το link)
‘Αλλες πηγές: Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων
Σήμερα το ΕΘΝΟΣ κυκλοφορεί με ένα ντοκομέντο σε CD σχετικά με τη γενοκτονία. Μόλις το πήρα χαμπάρι. Αν το βρω θα φροντίσω να σου στείλω μια κόπια.
Τα δάκρυα κάνουν (και) καλό…
Ρίξτε μια ματιά και στο σχετικό αφιέρωμα του Μακεδονικού Πρακτορείου Ειδήσεων.
Γνωρίζω τις Μουριές, την Αγία Παρασκευή. Ξέρω το “εκάε” που σημαίνει “χρώμα της φωτιάς”. Ηξερα επίσης αρκετούς Ποντίους, ήταν έξυπνοι και εργατικοί άνθρωποι.Απο την ιστορικό; Μαριάννα Κορομηλά στο ραδιόφωνο έχω ακούσει πολλά για τον Πόντο και έχω διαβάσει το βιβλίο της “Ευτυχισμένος που έκανα το ταξίδι του Οδυσσέα”. Θα ήθελα να γράψω και άλλα πολλά ισως έχω την ευκαρία στο μέλλον
Μπράβο Σοφία που θυμάσαι και συγκινείσαι από τις ρίζες σου. Σπανίζουν σήμερα οι άνθρωποι που τις τιμούν . Είναι δείγμα “ακροδεξιών αντιλήψεων” συνήθως. Μπορεί να μην είμαι Πόντιος,αλλά έχω φίλους κλπ και πάντα με συγκινούσαν τα τραγούδια τους και οι χοροί τους. Και όταν έβγαινε κανα φαϊ περίεργο απο καμια πόντια μάνα το λιάνιζα :)
Να σαι καλά και να θυμάσαι,να διατηρείς ζωντανή μέσα σου την καταγωγή σου και την ιστορία σου :)
Εύγε Σοφία! Ένα σπουδαίο βιβλίο-λεύκωμα με φωτογραφίες και ντοκουμέντα από τον ξεριζωμό είχε εκδώσει προ δεκαετίας και η λέσχη γυναικών “Εύξεινος Πόντος” στη Θεσσαλονίκη . Όποιος θέλει να μάθει τι σημαίνει ανθρώπινη ψυχή ας το αναζητήσει.
Eχω ενα καλο ποντιακο ανεκδοτακι, αλλα ενεκα ημερας δεν το λεω.
Α και που σαι, άμα έχεις χρόνο ρίξε μας και καμιά καλή συνταγή :)
Σοφία και υπόλοιποι (-ες) σχετικά με τη γενοκτονία των Ποντίων διαβάστε περισσότερα στο Θεσσαλονίκη, Αρμενία, Πόντος: γενοκτονίες.
Σοφια, ειμαι ενας κυπριος μεταπτυχιακος φοιτητης στην Ολλανδια.Διαβαζω συχνα το blog σου.Χθες,τελειωνοντας το μαθημα,κουβεντιαζα με ενα τουρκο συμφοιτητη και μου ειπε οτι η 19η Μαϊου ειναι εθνικη γιορτη στην Τουρκια,αφιερωμενη στη νεολαια. Ειχα ξεχασει πως αυτη η μερα, εμεις οι Ελληνες, τη θυμομαστε αλλιως. Ντραπηκα οταν μπηκα πριν απο λιγο και ειδα οτι εκεινη η μερα ειναι μερα μνημης. Κι ειδικα απο μενα, που ξερω απο πρωτο χερι τη σημασια του να μην ξεχνας…Να σαι σιγουρη πως δεν θα ξαναξεχασω.Και κατι τελευταιο σχετικο…Ειναι κι αυτα ελληνικα, αυτα που εμαθα κι εγω στον τοπο μου και στα γραφω με συγκίνηση και νιωθοντας αορατους δεσμους να μας πλεκουν μαζι: Η Ρωμιοσυνη εν φυλη συνοτζιαιρη του κοσμου. Κανενας εν εβρεθηκεν για να την ηξειλειψει.Η Ρωμιοσυνη εν να χαθει οντας ο κοσμος λειψει.
Σε χαιρετω,
Νικολας
Νικόλα, πήρα τηλέφωνο τη μαμά Δέσποινα και της διάβαζα το σχόλιο σου. Με συγκίνησες…
Να’σαι καλά, καλές σπουδές.
Χαίρομαι που τιμάμε οι νεότεροι την καταγωγή μας και διατηρούμε τις παραδόσεις.
Οι ποντιακοί χοροί έχουν ριζώσει από την ηλικία των πέντε μέσα μου (μαζί με την ξαδέρφη μου κάθε χρόνο σε γάμους και γιορτές στο χωριό -α σα Σέρρας μερέαν- τους μαθαίναμε βλέποντας και τα αποτελέσματα είναι πολύ καλά:) )
Γι αυτό θα προσθέσω κάποιους ακόμα χορούς: ομάλ, τρυγώνα, σερρενίτσα, κοτς, λετσίνα, έτερεν, λάχανα, καλόν κορίτσ’ και πόσες παραλλαγές.
Κι όπως (περίπου) ειπώθηκε και στο dvd από το ΕΘΝΟΣ: “Οι ποντιακοί χοροί είναι κατάθεση ψυχής. Τους χορεύουν οι Πόντιοι κρατώντας με τα πόδια τους τη γη και με τα χέρια τον ουρανό”
Κι ένα τελευταίο για τη μαμά Δέσποινα “Δέσποινα, Δέσποινα, τα μαλλία ‘ς έσπριναν” :)
Σερενίτσα! Ντο εν ατα το θυμάσαι!
Πολύ εκνευρίστικα που οι εφημερίδες δε το κάλυψαν, εγκεφαλικό κόντεψα να πάθω.
Ετσι ρε Σοφία πες τα .Αλλα μου φαίνεται πως αδικείς λίγο τα ελλήνικά media.Οι περισσότερες εφημερίδες το αναφέρανε και μάλιστα ανακάλυψα και ενα ιδιαίτερα ενδιαφέρον αρθρο.
Το κοινωνικοπολιτικό πλαίσιο της σφαγής των Ποντίων
Οριστε και το link
http://www.rizospastis.gr/wwwengine?action=showstory&id=2858561&page=story
Ελπίζω οταν λές “φιλελεύθερη” να εννοείς προοδευτική (με τον πολιτικό ορο τον λέξεων πάντα). Ας μην ξεχνάμε πως και ο Κεμάλ φιλελευθερος ηταν ,το ιδιο και οι γενοκτονίες.
Οσο για εσένα esterian που νομίζεις οτι το να τιμάς τις ρίζες σου είναι συνήθως ακροδεξιό φαινομενο ενα θα σου πω “λες μ*λ**ες” απλα θυμίσου την Χ,τους ταγματασφαλίτες,κεφαλοκυνηγούς και ολα τα παιδιά αυτών(της δεξιάς δηλαδή) μεχρι σήμερα και πες μου εναν που να εχει συμπεριφερθεί σαν πατριώτης(οχι εθνικιστής).
Ειλικρινά αναρωτιέμαι γιατι διδασκεται κομμένη η ιστορία του ελληνισμου απο τα μερη εκεινα.
Ευχαριστώ ρε Θράσο. Την αμαρτία μου θα την πω, Ριζοσπάστη δε διαβάζω, γι’αυτό το έχασα το κομμάτι.
Πάντως δες και το δίκιο του estarian. Έτσι όπως οι εθνικιστές διαστρεβλώνουν την ιστορική αλήθεια και την χρησιμοποιούν για να προωθήσουν τις απόψεις τους φοβάσαι να θυμάσαι (όπως είπα και αλλού)
Α ρε κούκλα από σερτς (λίγο παχύ το πρώτο σίγμα και ακούγεται τελείως ποντιακό) στο δίκτυο σε βρήκα. Τι μικρός που είναι ο κόσμος.
Κιλκίς πατρίδαν έχω σεν σο νου και σην καρδίαν.
Από Κιλκίς είμαι και γω ξενιτεμένος 6 χρόνια τώρα αλλά αρκετά πιο κοντά απο σένα , στα Γιάννενα . Κάθε καλοκαίρι τρελαίνομαι ανεβαίνω πάνω για πανοϋρ. Αστα να πάνε και να φανταστείς μέχρι τα 15-16 δεν ήθελα να ακούω λύρα.
Ξέρω και κάνα δυο άτομα απ’το χωριό σου αλλά αυτό είναι άλλη κουβέντα.
Πάντως το μπλογκ σου είναι πολύ αξιόλογο και έχεις ωραία γραφή. Κιπ απ.
Να’ σαι καλά.
Α λέματα :)
kabamaru πσι΄μ να λελεύω σε! Καλώς ήρθες! Έτσι είναι όταν είμαστε μικροί νομίζουμε ότι οι ρίζες είναι ντροπή. Μετά καταλαβαίνουμε πόσο μεγάλο είναι αυτό που έχουμε πίσω μας και πόσο πολύτιμο.
Φυσικά να τα λέμε στείλε μου mail.
μπράβο σε όλους αυτούς που δεν ξεχνάνε και που δεν ξεχνούμε τις ρίζες μας..το λέω και εγώ ως μισή πόντια και μισή κύπρια και πρέπει όλοι να μην ξεχνάμε ούτε την γενοκτονία των ποντίων αλλά ούτε και την κύπρο μας που ακόμη υποφέρει από αυτό τον άχαρο και …. λαό σοφία είσαι άξια μακάρι να μεταδίδεις σε όλους τα πιστεύω σου γιατί μόνο έτσι δεν θα χαθούμε ποτέ
[…] ——————————————- Πέρσι Ημέρα Μνήμης της Γενοκτονίας του Ποντιακού Ελληνισμού ——————————————- Επιπλέον Μαύρος Γάτος Στης Βουλής τα έδρανα Πήγασος Χίμαιρες […]
[…] To 2005 έγραφα Το 2006 έγραφα […]